1 năm 181 phụ nữ tử vong, sao Hội đồng Bộ trưởng vẫn im lặng?

Thực trạng “giết hại phụ nữ” chưa có thống kê chính thức: Cần sửa luật để ứng phó bạo lực phụ nữ trong quan hệ tình cảm 

Cuối cùng, ứng cử viên Bộ trưởng Bộ Bình đẳng Giới và Gia đình đã được chỉ định. Nhìn vào hồ sơ của luật sư chuyên về bạo lực gia đình, bà Won Min-kyung, người ta cảm thấy nhẹ nhõm. Bà từng công tác tại Trung tâm Ứng phó Tội phạm Tình dục Mạng Hàn Quốc, Tư vấn Bạo lực Tình dục Hàn Quốc, Điện thoại Nữ quyền Hàn Quốc, hỗ trợ pháp lý và tư vấn nạn nhân. Năm 2020, bà còn tham gia đội luật sư bảo vệ nạn nhân trong vụ khai thác tình dục trên Telegram “Phòng số N”. Sau hai tháng trống chức Bộ trưởng Bộ Bình đẳng Giới kể từ khi chính quyền ông Lee Jae-myung nhậm chức, cuối cùng đã có một nhân sự hợp lý được đề cử.

Trong thời gian qua, chính sách về phụ nữ thực sự có những “khoảng trống” lớn. Phiên họp Hội đồng Bộ trưởng đặc biệt về ân xá nhân dịp Ngày Giải phóng đã được tổ chức, nhưng các vụ giết người do theo dõi (stalking) liên tục xuất hiện trên các đầu tin suốt nửa tháng vừa qua lại không hề được thảo luận tại Hội đồng Bộ trưởng – nơi tổng thống và các bộ trưởng họp bàn về các chính sách quan trọng của chính phủ.

Vào ngày 12/8, tại phiên họp Hội đồng Bộ trưởng, Tổng thống Lee Jae-myung nhấn mạnh: “Quốc gia chúng ta có quá nhiều cái chết” và cam kết mạnh mẽ trong việc “biến năm nay thành năm khởi đầu để chấm dứt tai nạn lao động”. Điều này mang lại cảm giác yên tâm khi chính trị bắt đầu quan tâm đến những cái chết mang tính xã hội. Người ta chờ đợi Hội đồng Bộ trưởng nhắc đến những cái chết nghiêm trọng khác, nhưng lại không thấy đề cập đến các vụ giết hại phụ nữ.

Chỉ trong chưa đầy một tuần, từ ngày 26–31/7, truyền thông đưa tin về bốn vụ giết người do stalking (bao gồm một vụ chưa thành) – trong đó ba vụ do người yêu cũ gây ra. Tổng thống, người vốn nhạy cảm với những cái chết mang tính cấu trúc, lại chưa đưa ra chỉ đạo hay kế hoạch cụ thể nào cho các vụ giết người liên quan đến stalking. Dù tại cuộc họp ngày 31/7, ông đã chỉ trích mạnh mẽ các bộ liên quan, thì chỉ có lời nhắc nhở “hãy nghiêm túc ứng phó để ngăn chặn tái phạm” mà không có biện pháp cụ thể nào.

Thật khó hiểu: Tại sao cái chết của phụ nữ lại không được coi là vấn đề “quốc gia”?

Con số báo động về giết hại phụ nữ trong các mối quan hệ tình cảm 

Trong năm 2024, 181 phụ nữ bị giết bởi bạn đời hoặc người yêu cũ – trung bình gần hai ngày có một phụ nữ bị sát hại bởi bạn đời. Đây là số liệu tối thiểu do tổ chức Điện thoại Nữ quyền Hàn Quốc tổng hợp từ các vụ giết phụ nữ trong quan hệ tình cảm được đưa tin trên báo chí. Nếu tính cả các vụ chưa được báo chí đưa tin và các vụ giết người chưa thành công, con số sẽ còn cao hơn.

Hiện tại, chưa có thống kê chính thức từ chính phủ về giết hại phụ nữ. Bộ Bình đẳng Giới và Gia đình chỉ thực hiện khảo sát về tình hình bạo lực phụ nữ theo Luật cơ bản phòng chống bạo lực phụ nữ. Theo “Khảo sát tình hình bạo lực phụ nữ 2024”, phần lớn thủ phạm bạo lực phụ nữ là chồng hoặc người yêu cũ.

Cần có ngay khảo sát chính thức của chính phủ về phụ nữ bị giết bởi người yêu cũ. Đây cũng là nội dung được nêu trong kế hoạch triển khai năm 2025 của “Kế hoạch cơ bản lần thứ hai về phòng chống bạo lực phụ nữ” công bố tháng 7 vừa qua. Không chỉ thống kê bạo lực trong quan hệ yêu đương, mà còn phân tích các vụ giết người trong quan hệ này – điều mà dư luận và các chuyên gia đang chờ đợi.

Cảnh sát bắt đầu hành động, nhưng vẫn chưa đủ

Gần đây, Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Hàn Quốc bắt đầu xem xét sửa đổi luật liên quan đến stalking. Các vụ giết người do stalking thường xuất phát từ phản ứng yếu ớt của cảnh sát và hạn chế trong quy trình bảo vệ nạn nhân. Nạn nhân nhiều lần báo cáo stalking nhưng kẻ phạm tội không bị tách khỏi nạn nhân, hoặc đề xuất biện pháp tạm thời (cấm tiếp cận, cấm liên lạc, gắn vòng giám sát điện tử, tạm giam) bị viện kiểm sát bác bỏ nhiều lần.

Cảnh sát đang xem xét mở rộng quyền điều tra để có thể trực tiếp yêu cầu biện pháp bảo vệ nạn nhân mà không cần qua viện kiểm sát, đồng thời sửa luật để các hành vi lặp lại sau khi báo cáo stalking được coi là tội trả thù và xử lý nghiêm hơn. Một “Sổ tay ứng phó bạo lực trong quan hệ yêu đương” cũng đang được xây dựng nhằm bảo vệ nạn nhân ngay cả trước khi luật sửa đổi được ban hành.

Tuy nhiên, các biện pháp hiện tại vẫn chưa đủ để giải tỏa nỗi sợ hãi tức thì của nạn nhân. Biện pháp khẩn cấp theo yêu cầu nạn nhân chỉ cấm kẻ phạm tội tiếp cận trong bán kính 100 m hoặc nhắn tin, gọi điện; vi phạm bị phạt tối đa 10 triệu won, nhưng với kẻ sẵn sàng giết người, hình phạt này gần như vô tác dụng. Chỉ 4,3% các vụ stalking được áp dụng biện pháp tạm thời nghiêm ngặt như gắn vòng giám sát hay tạm giam. Các tổ chức phụ nữ khẳng định cần áp dụng biện pháp tạm thời mạnh hơn để bảo vệ nạn nhân khỏi bạo lực có thể leo thang thành tội phạm nghiêm trọng.

Điện thoại Nữ quyền Hàn Quốc ngày 13/8 đưa ra đề xuất: “Áp dụng nguyên tắc bắt giữ ưu tiên để cấm kẻ phạm tội tiếp cận hoàn toàn” và “sử dụng mạnh mẽ điều khoản tạm giam trong biện pháp khẩn cấp”.

Cần “giải thể” Luật xử lý bạo lực gia đình

Bộ Bình đẳng Giới và Gia đình dự kiến sửa đổi Nghị định thi hành Luật cơ bản phòng chống bạo lực phụ nữ để định nghĩa phạm vi “bạo lực trong quan hệ gần gũi”. Trước đây, bạo lực giữa các cặp vợ chồng hoặc chung sống hợp pháp được Luật Xử lý Bạo lực Gia đình điều chỉnh, nhưng bạo lực trong quan hệ yêu đương thì không, hoặc không đủ điều kiện để áp dụng Luật phòng chống stalking. Sửa đổi này sẽ lấp khoảng trống pháp lý đó. 

Khái niệm “bạo lực trong quan hệ tình cảm” có thể bao quát không chỉ hôn nhân dị tính mà còn cả các mối quan hệ đồng tính hoặc các hình thức đồng hành khác, được đánh giá cao. Việc áp dụng thuật ngữ này cả trong Luật phòng chống bạo lực phụ nữ và Luật xử lý bạo lực gia đình sẽ giúp xử lý nghiêm các thủ phạm bạo lực trong quan hệ yêu đương.

Để làm được điều này, trước tiên phải “giải thể” mục tiêu truyền thống của Luật Xử lý Bạo lực Gia đình là duy trì hòa bình và ổn định gia đình, và thay bằng luật toàn diện về “bạo lực phụ nữ trong các mối quan hệ tình cảm”. Đây là cách nhanh nhất để xử lý rõ ràng các vụ bạo lực trong quan hệ yêu đương.

Kết luận: Đã đến lúc cắt đứt vòng luẩn quẩn cái chết có thể ngăn ngừa

Tổng thống nói đúng: Quốc gia này có quá nhiều cái chết – từ tai nạn lao động, thảm họa lớn, tự tử, đến bị giết bởi người yêu cũ. Điểm chung là những cái chết này hoàn toàn có thể ngăn chặn được.

Đã đến lúc cắt đứt các vòng luẩn quẩn của những cái chết mang tính xã hội mà lâu nay bị bỏ mặc. Chính phủ đã đưa giảm tai nạn lao động thành nhiệm vụ quốc gia. Các biện pháp đối phó giết hại phụ nữ dù chậm trễ nhưng cuối cùng cũng đang được triển khai.

Người dân đang dõi theo cái tên của ứng cử viên Bộ trưởng Bộ Bình đẳng Giới và Gia đình mới được chỉ định với kỳ vọng sẽ mở ra bước ngoặt trong chính sách bảo vệ phụ nữ.

Theo Naver - Biên tập Kim Chi Nha